Шейх Мегьамед Ярагъвидин весияр

  • Самур
  • 30.12.2023

Къафкъазда муьридизмдин бине кутур, Имам Шамилан муаллим хьайи Шейх Мегьамед Ярагъви лезгийрин чӀехи философ, шаир, дагъвийрин арадай акъатай сад лагьай демократ, хайи халкьдин, гьакӀни Дагъустандин маса халкьарин азадвал хуьн патал датӀана женг чӀугур къагьриман я.
1838-йисуз Къафкъазда урусрин чапхунчийрин аксина женгер генани къати хьайи чӀавуз вичин дуьнья дегишарай Ярагъвиди Дагъустандин халкьаривай эхирдалди женг чӀугун тӀалабнай ва абур паталди вичин машгьур 20 веси тунай.
Шейх Мегьамед Ярагъви рагьметдиз фейила Имам Шамила вичин муаллимдин къацу кафандал накъвар авадарнай. Маса ксарини Шамилан саягъда адаз икрам хъувунай. Гьа йикъалай абуру милли азадвал патал женгера чпин муаллимдин фикиррикай генани кӀевелай менфят къачунай.
Агъадихъ чна Шейх Мегьамед Ярагъвидин 20 веси чапзава:
1. Гьар са инсан дуьньяда вичи виридалайни хъсан яз гьисабзавай са куьнин чӀалахъ хьун герек я.
2. Чи бубайрин сад лагьай веси гьамиша азадвал хуьн хьайиди я. Куь сад лагьай мурад азадвал, эхиримжиди имансузриз нифрет хьана кӀанда. 
3. Вуж мусурман ятӀа, ам азад кас хьана кӀанзава ва вири мусурманарни барабар хьун герек я. 
4. Куьне куь рикӀер куьн кӀевера твазвай лукӀвилин руьгьдикай азад ая. 
5.   Зулумдик квайбуру чеб азад авуна кӀанда, азад ксари лукӀвал яргъаз авун герек я. 
6. Динди инсан гужлу, диндин чӀалахъ тахьуни ам кичӀеди ийида. 
7. Женг чӀугу – азадни жеда. Чир хьухь, лукӀарин дуьайриз Аллагьди яб гудач. 
8. Чал садан зулум алатӀа, кӀантӀа ам динэгьли хьуй, кӀантӀа динсуз, чи вири крарни фикирар беябурчивилиз элкъведа. 
9. Мусурманди гьич саданни лукӀ тахьана гьич садазни харжи гана кӀанзавач.
10. Гьич са мусурманни са нин ятӀани гъилик квай эгьли ва я лукӀ хьана кӀандач, ада чи дин чукӀурун ва мягькемарун патахъай къайгъу чӀугуна кIанзава, чи дин арадай акъудиз алахъзавай патан халкьарин лукӀ хьиз яшамиш хьана кIанзавач. 
11. Низ халисан мусурман жез кӀанзаватӀа, жагь-жалалдин есир тахьана, йифиз-юкъуз дуьа авуна, гунагькаррин гьай-гьарай алай машгъулатривай, абурун вагьшиз кьуьлерунивай яргъаз хьана, рикӀяй халикьдиз икрам авуна зи талим чира.
12. Квевай гунагьрикай хкатиз жеда: пис машгъулатарни пис крар яргъал ая, чехир – шейтӀандин и михьи тушир магьсул хъвамир, къалиянар чӀугвазвай гавурриз ухшар жез алахъмир. 
13. Чахъ лукӀ хьунилай гъейри маса кичӀевал хьана кӀанзавач, гавуррин гъилик акатун чӀехи беябурчивал я... Женг чӀугу – куьн азад жеда; кьейитӀа – куьн бахтлу жеда! 
14. Женг чӀугвадай вахт алукьайла кьегьалвал къалуриз гьазур хьухь! 
15. Куьмек тӀалабзавайдаз куьмек це, гунагьрилай гъил къачунвайдак кямир. 
16. РикӀин мискьивиликай жув хуьх – ада вун зегьерлу гъуьлягъди хьиз кӀасда, маса зегьерар гана зегьерламишда. 
17. Лагьанва: кӀвенкӀве асландивай яргъаз хьухь. Ам инсан пад-пад ийидай виридалайни фендигар душман я. Аслан – ви мискьи рикӀ, сикӀ – вун чӀуру рекье твазвай шейтӀан я. Вун абурукай, иллаки асландикай игьтиятлу хьана кӀанда.
18. Инаг азадвал я, анаг – женнет. Хкягъун герек я. Куьне вучиз гежел вегьизва?
19. Адалатсузвилин аксина женг чӀугу, жувни адалатлу хьухь. 
20. Диндин рекье гьелек хьанвай ксар кьенвайдай  кьамир – абур виридалайни жанлу я.

Populyar məqalələr

Ləzgilər

  • Sədaqət Kərimova, Müzəffər Məlikməmmədov
  • 27.01.2023

ЯРАН СУВАР – BAHAR BAYRAMI

  • Sədaqət Kərimova
  • 14.03.2023