Играми редакция! Лезгияр кIелунал рикI алай халкь тирди гьеле юкьван виш йисара араб тарихчийри кьилди къейд авунай. Абуру ХII-XV виш йисарин лезги медресайрикай, араб чIалай лезги чIалаз элкъуьрнавай ктабрикай, чи машгьур алимрикай гзаф малуматар ганва. 
1842-йисуз Къуба уездда авай 28 мектебдикай 16 лезги хуьрерин мектебар тир. Идалай гъейри анжах Къуба пата 18 лезги хуьре медресаяр авай. Вири мискIинра аялриз ва чIехибуруз тарсар гузвай.
1907-1914-йисара чи машгьур журналист ва маарифчи Режеб Амирханова, гьакIни маса лезги алимри ва маарифчийри Кьиблепатан Дагъустанда ва Кеферпатан Азербайжанда лезгийриз цIийи мектебар  ачухарун патал гзаф алахъунар авунай. 
1907-йисуз Къубада лезгийри арадал гъайи «Пак межлисди» и кардиз мукьувай куьмекар ганай. ЦIийи мектебар эцигун патал гьакIни Бакудин лезгийрикай Айдунбег Къайинбегова, Асвар Камалова, Селимхан Сулейманова, Рамазан Жамалова, Мегьамедагъа Аюбова, Къарабег Тарханова, Дагъустандин лезгийрикай Нисреддин Султанова, Гъалиб Юзбегова, Фетягь Магьмудова, Агъабег Агьмедова, Самед Аюбова, Къуба уезддин лезгийрикай Абдуллагь эфендиди, Гьажи Расула, Жаруллагь эфендиди, Гьажи Исгьакь агъади пулунин такьатралди куьмекар ганай. Гьа ихьтин алахъунрин нетижа яз 1907-1914-йисара Кьиблепатан Дагъустандин ва Кеферпатан Азербайжандин  лезги хуьрера 26 цIийи мектеб эцигна кардик кутунай.