Чилин кIане яд

Алимриз чилин кIане, 700 километр кьван деринда цин гзаф игьтиятар авайди чир хьанва. И игьтиятар Дуьньядин океандин ятарилай пудра пара я. ЦIийи делилрай аквазвайвал, чи планетада яд Ракъинин системадин вилик финин лап фад алукьай вахтара арадал атана.

Делилри гьакIни ихьтин фикирдал гъизва: чилин кIаник икьван цин игьтиятар хьаначиртIа, миллиард йисара Дуьньядин океандин ятар гьа са къайдада амукьдачир. Деринра авай ятар винел акъатайтIа, чи планетадал кьиляй-кьилди яд акьалтда.

Къуръан жагъанва

Англияда 1309 йис инлай вилик гъилин хатIаралди кхьенвай Къуръан жагъанва. Ктабдай аквазвайвал, ам куьчарнавай кас Мегьамед пайгъамбардихъ галаз таниш тир. И гъилин хатIарин ктаб 1920-йисуз Бирменгемдин университетдин ктабханадиз ганвайди Иракьдай тир тарихчи Алфонс Минкъан я.

Гьа са вахтунда Германиядин Тюбинген университетдин ктабханадай Къуръандин гъилин хатIаралди кхьенвай мад са къадим фрагмент жагъанва. Пешекарри лугьузвайвал, и гъилин хатIарин ктаб 632-йисуз куьчарнавайди я.

Гафардай робот

Урусатдин алимри пенсиячияр паталди гафардай цIийи робот туькIуьрнава. Адаз «Ихтилатчи» тIвар ганва. ЦIийи роботди кьуьзуьбурухъ галаз гьавадикай, къуншийрикай, жегьилрикай, сиясатдикай, са гафуналди, вири месэлайрикай ихтилатзава. Адахъ гьакIни мани лугьудай, шиир кIелдай, хкетар рахадай алакьунар ава. Адавай шагьмат, тIама ва домино къугъваз жезва.

Жувахъ галаз тухуз регьят хьурай лугьуз робот туп хьиз раснава.

Кьилин мефтI барбатIзава

Америкадин Садхьанвай Штатрин Кьиблепатан Калифорниядин Университетдин алимар гзаф йисара чпи тухвай тежрибайрикай ихьтин нетижадал атанва: рикIиз такIан инсандихъ галаз акахьуни, адахъ галаз рахуни инсандин кьилин мефтI барбатIзава. Ихьтин инсанривай гьикьван яргъаз хьайитIа, гьакьван хъсан я.

Алимри лугьузвайвал, рикIиз такIан инсан агатайла гьам чахъ хъел акатзава, гьамни чи бейнидин кIвалах яваш жезва. Ада гьакIни чи сагъламвал чIурзава.

ЧIулав тIеквенар

 Космосдин мад са сир винел акъатнава. Алимри лугьузвайвал, цава авай чIулав тIеквенар маса галактикайриз физвай рекьер я кьван. Анра генани вилик фенвай цивилизацияр ава.

Алимрин фикирдалди, а галактикайрай чи планетадиз атун патал миллион йис герекзава. Чилинвийриз лагьайтIа, гилан техникадин куьмекдалди анриз фин патал 10 миллион йис вахт герек я.

Кьуьзуьбурун ихтиярар

Китайдин Гьукуматди куьгьне адетар хуьн патал къанун кьабулнава. «Кьуьзуьбурун ихтиярар хуьникай» тIвар ганвай и къанунди чпин яшар 60-далай алатнавай инсанрин ихтиярар хуьз куьмек гузва.

Къарардив кьадайвал, гьар са касди яшар 60-далай виниз тир чпин диде-бубайрал фад-фад кьил чIугуна кIанзава.