БАХТУНИН СУРАКЬДА

  • 30.11.2024

Тамун юкьва, дагълари цавар къужахда кьунвай чкадиз мукьва са къуьре муг авунвай. Ина гьар са къван вичин чlалал рахадай.
Вацlу шуршурдай, тарарин пешери манийрал илигдай. Гьар са цуькведихъ дигай, иер ранг авай. Икьван къулай чкада мугнавай къуьрез лагьайтlа, рикlин кьарай авачир.
Чапрасан кьуьлунал гзаф рикl алай. Гьар нянихъ ада масадбуруз таквадайвал вичин мукан патав гвай са кlанчlунал акьахна викlегьдаказ, кефи къумбар яз кьуьлдай. Ингье са герендилай адан кефияр чlур жедай, къет- ненан шадвилин гелни амукь- дачир. Гьар са кардив хвешила эгечlайтlани, садлагьана адан рикlиз сефилвилер илифдай, се- кинвал квахьдай. Адаз дуьньяда вичелай бахтсузди авачирди хьиз жедай.
Гагь-гагь кьакьан са чкадал ацукьна сувариз килигиз-кили- гиз вич-вичик рахадай къуьр:
- Яраб циферик чуьнуьх хьанвай дагъларин кьулухъ вуч галатlа? Заз яргъарай бахт жагъи- датlа?
Садра къуьр вацlун кьере ацукьна циз къванер вегьиз къугъвадайла, къуьрез кьуьзуь кьуьгъуьр акуна. Ада мегъуьн тарцик далу агалдна, пlузаррихъ хъвер кваз цавуз килигзавай.
Къуьр адав агатна:
- Кьуьгъуьр халу, вун вуч гьалар я?
- Хъсан я, чан халудин.
- Ваз чир тахьана жеч, дагъларин а пата вуч аватlа? Заз анай жуван  бахт жагъидатlа?
Кьуьгъуьрди вилер экъисна хъуьрез-хъуьрез чапрасдиз лагьана:
- Ана виртlедин вацlар, я тахьайтlа некlедин чарчарар аватlа чидач халудиз. Халудиз чидайди хъуьруьнардай хкетар я.
Ша зи кьилив, ацукь ракъинихъ, жуван кlарабриз чим акъуд.
Кьуьгъуьрди чапрасаз хкетар ахъайиз, къуьрни руфун кьуна хъуьрез хьана. Ингье са герен- дилай чапрасан кефияр мадни чlур хъхьана. Ада дагълариз килигна, агь аладарна:
- Дагъдин а патаз фида зун! Акван анай  бахт жагъидатlа!
Са тlимил рехъ фейи адаз тарцин хилел ацукьна вичин кlуфув цlакулар михьзавай кард акуна.
- Кард стха, дагъдин а патаз фидай куьруь рехъ къалурдани вуна заз?
- Акъваз кван, чапрас стха! Га- латна гьалдай фенва зун, а патара ви вуч ава? Вуна жедатlа заз цlакулар михьиз куьмек це.
Къуьр рикl алаз адаз куьмекиз эгечlна, катра лагьайтlа, вичин кьилел атайбурукай къуьрез ихтилатна гаф тамамарна:
- Зун тефей, заз такур чка амач.
Ятlани гьар гъилера элкъвена жуван муказ хквез кlан жеда.
Катран ихтилатри а патар вичиз генани пара кlанарай къуьре рехъ давамарна.  И чавуз адаз къванцив шумягъар хаз, хъиреяр михьиз вичин шарагриз хвехвер гузвай сикl акуна.  Кичlела чапрас валара чуьнуьх хьана.
- Кичlе жемир, я къуьр, чи руфун тух я, вак кядач, - лагьана сикlре.
Къуьре вичин дерт сикlрезни ахъайна. Сикl чlалал атана:
- Я къуьр, фимир яргъариз.
Ина гьар са затl жуванди я, хайиди я. Амукьа чахъ галаз, лугьуз-хъуьрез кеф ая. 
Са шумуд юкъуз къуьр сикlрен хизандихъ галаз катиз-галтугиз, лугьуз-хъуьрез хьана. Ингье и карни яргъал фенач:
- Ваъ, ина зи рикl акъатзва!
Сикlре хъуьрена къуьрев са шуьмягъ вугана:
- Бахт жагъуриз дагъдиз фида- ни? Ингье шуьмягъ, килиг садра ам гьикьван хъсан, гьикьван дадлу ятlа. Им бахт тушни?!
Къуьр хъуьрена, шуьмягъ сивиз вегьена тамай тlуз фена. И гъилера адан вилик кьвал алай къиб акъатна.
- Я чапрас, гьиниз физ тади къачунва вуна? - жузуна ада гафар ялиз-ялиз.
- Бахт жагъурзава за. Я хъалхъас, икьван уьмуьр гьалай ваз течир затl амукьич. Лагь кван зун бахт жагъу- риз гьи патахъ фин?
Кьвал алай хъипре кьил хкажна лагьана:
- Парабур бахтунин патавай катна алатда, тади галайбуруз лагьайтlа, ам аквадач. Вазни заз хьиз кам-камунихъ текъвез физ чир хьайитlа, бахтуни вичи вун жагъурда.
Къуьрез хъипре лагьайвал ийиз кlан хьана, ингье адан кlвачеривай сакlани аста камар вегьиз жезвачир. Гьа икl, атана акъатна ам севренни цуцlулдин гьарай-вургьайдал.
- Квевай вуч пайна куьтягьиз жезвач? - жузуна къуьре кичlез- кичlез.
Абуру нин хам таза ятlа лугьуз гьужетарзавай кьван. Гьарада вичин хамунин тарифар ийиз, муькуьдан синихарзавай.
- Я мирес, ваз кичlе хьанани? - гьарайна ам акур севре.
- Чун цуцlулдихъ галаз дустар я, дустарин арада ихьтин гьуьжетунар жедайди я.
– Ахпа ада цуцlулдиз килигна лагьана:
- Я цуцlул баха, гъваш кван мугьмандиз некъияр, кlерецар.
Зани исятда вирт гъида. Гьа мирес, килиг чна ваз гьихьтин суфра ахъайдатlа.
- Ви рехъ яргъал яни? - жузуна цlуцlулди къуьревай.
- За са вуч ятlани жагъурзава, ингье ам вуч ятlа жувазни чизвач.
Бахтсуз я зун, - гъамлудаказ лагьана къуьре.
Сев ван алаз хъуьрена:
- Гзаф къекъвейдаз бахт ваъ, кьилин тlал жагъидайди я!
Цуцlулди севрен сив ахъайна, адан сарарин арада чlехи са кlерец туна. Ахпа тапацрив севрен ченеяр сад-садав агудна, кlерец хана, хъиреяр михьна хвех чапрасав вугана:
- Атай югъ няни ийиз, лугьуз-хъуьрез кеф чlугу тlун вуна. Икl тавурдаз бахтунин ранг чир жеч.
Ингье къуьре вичиз чидайди гъиляй ахъайзвачир.
Абуруз сагърай лагьана рехъ давамар хъувуна ада. И гъилера адал мирг гьалтна. Ада тарцин хилераллай пешер ялиз ван алаз гирнагъзавай.
- Заз ван хьайивал, вун бахтунин суракьда аваз гьиниз ятlани физвай хьтинди я, - лагьана ада кьилни хкаж тавуна.
- Жагъанани?
- Зи рехъ яргъалди я.
Миргини чапрасан вилериз килигна:
- Бахт векь хьиз я. Ам авайла вилиз са затl хьиз аквадач, кьурайла адан къадир чир жеда.
Гьам хкlанз рикl акъатда.
Къуьрен фикирар какахьна- вай. Адал гьар камунал миресар, дустар-танишар, къуншияр гьалтзавай. Гьарадахъ галаз ихтилатиз, лугьуз-хъуьрез, абурун хизанрихъ галаз таниш жез, мукариз илифиз шумудни са югъ алудна. Садазни бахт гьина чуь- нуьх хьанватlа, ам гьихьтинди ятlа чизвачир.
Гьа икl, къуьр дагъларин а патаз фена акъатна. Ингье чапрасаз ана я секинвал жагъанач, я шадвал, яни кьарай. Галатна гьалдай фенвай къуьр са къванцел ацукьна. Садлагьана ам ван алаз хъуьрена: «Рехъ тирвал бахт кулаваз ялнава кьван за».
Къуьр вичин мукав агакьайла адаз вацlун кьере ацукьнавай кьуьгъуьр ахкуна.
Чапрас хвешила адав агатна:
- Бахтунин суракьда аваз са кьил дагъдин а патаз фена акъатна зун. На лугьумир, бахт - дустар, мукьва-кьилияр, жуван там, жуван муг, рикl алаз кьуьлун я кьван.
Кьуьгъуьр милидаказ хъуьрена:
- Гила жуван бахт кlевиз яхъ, ахъаймир. Рикlел хуьх, чи гьар са югъ са чlехи бахт я, адан къадир жен.

Популярные статьи

Лезгины

  • Седагет Керимова, Музаффар Меликмамедов
  • 27.01.2023

ЯРАН СУВАР – ПРАЗДНИК ВЕСНЫ

  • Седагет Керимова
  • 14.03.2023