Пехъни кац (Мах)

  • Азизрин Севда
  • 28.09.2023

Лацу шенпIи хизанда виридаз пара кIандай. Верчерихъ галтугайла, мерездавай пекерикай куьрс хьайила садазни хъел къведачир, адан шандакьвилерал хъуьредай.

Аялар вичиз рагъ гузвай шенпIидал кап алтадиз, адахъ галаз къугъвазвай. Сала авай тутун тарцин кьакьан хилелай пехъре килигзавай. «КIан жеди ман! Икьван иер, хам таза шенпIи туна зун хьтин кIалубсузди кIан жеч хьи», – лагьана агь аладарна ада.

И чIавуз кIвалин суса къулалай алуднавай катул къайи хьун патал кьурук квай кандудал эцигна хъфена. Ргур якIун ниди гишин хьанвай пехърен сивиз цIаран яд гъана. ШенпIиди вичин кьил катулда кутурла адай гьарай акъатна. Ам чилел хкадар хьайила, катулдин кьил псидин кIвачел аватна. Гьайвандин кIвач шупI хьанвай.

Пехърез чилел чкIанвай якIарикай са тике къачуз кIан хьайила свас атана акъатна. Им акур пехъ лув гана тара чуьнуьх хьана. «Гьа, шенпIи, гила ваз ийидайди ийида суса!» – фикирна пехъре. Ингье суса шенпIи къужахда кьуна, адаз чан-рикI авуна. И кар акурла пехърен пагь атIана. «Ада захъни гецядач жеди, са кIус як къакъудин кван», – лагьана лув гана пехъре агъуз. КIуф якIув галукьинни суса вегьей кул ада акьун сад хьана.

«ШенпIидиз чан-рикI ийиз, заз душмандиз хьиз вучиз килигзватIа вирида?», – сакIани гъавурда акьазвачир пехъ. Гьа йикъалай адан рикIе хъиле муг авуна.

ШенпIи чIехи хьанвай. Ам эвелан хьиз иер туширтIани, канвай тапас муькуьбурилай куьруь хьана кьецIивалзавайтIани хизандиз ам мад пара кIанзавай. Пехъ лагьайтIа, вирида чукурзавай. Адани хъиле гьатна «Куьне вучайтIани зун инай санизни фидач», – лугьузвай.

КIвалин иесиди пехъре мугнавай тар мишердив атIайла, ада вичиз патав гвай маса тарце цIийи муг расна. Гила ада хъиляй кIвалинвияр ахвариз фейила ахьтин ванер акъудзавай хьи, ксанвайбур цIай илисайбур хьиз ахварай аватзавай.

Пехъре кацин чанни туьтуьниз гъанвай. «Ви цIакулар сад-сад ялна акъуддай за», – фикирзавай ада. Кац пехъ алай  тарциз акьахиз алахъдай, ингье шулу тапацди адан чIалаз килигдачир.

Пехъре кацихъ хъел кутун патал адал вичин кIуфа гьатай кьван къван тир, кIерец тир, шуьмягъ тир вегьиз хъуьредай. Гьа икI, абуруз са-сад аквадай вил авачир.

Къарилай са къуз чепелукьар кьунихъ кьил акахьай кац тамуз акъатна. Гьава мичIи хьайила ам са фуруз аватна. Инин цлар акьван цIалцIам тир хьи, кацивай анай ахкъатиз хьанач. «Зи тапас шулу туширтIа, хкадарна акъатдай зун инай. Гила вучда, гьикIда?» – шерзум хьана кац.

Кац такурла пехърен кьарай атIана. «Ам вутI хьанатIа, кац авачиз югъ акъатдач хьи», – фикирна пехъре.

Югъни ахъа хьана, амма кац атана акъатнач. «Ам вутI хьанатIа килигин кван», – лагьана лув гана пехъре.

 Тамун винелай алатдайла къушраз садлагьана «мяу, мяу» ийидай ванер хьана. Пехъре хвешила ван къвезвайнихъ лув гана.

Каци кьил хкажайла адаз фурун къерехдал пехъ акуна. Са герендилай пехъре фуруз са хел вегьена. «Ада залай гъил къачудачни?» – хъел акатна кацик. Ингье пехъ санал акъваззавачир. Ада датIана фуруз са вуч ятIани вегьизвай. 

Эхирни пехърез вичиз куьмекиз кIанзавайдан гъавурда акьур кациз хвеши хьана. Фур ацIайла кац анай акъатна. Пехърев агатна, тапацрив адан гардан кьуна. Вичи-вич квадарай пехърез хвешила вучдатIа чизвачир. Адан рикIиз са чимивал чкIанвай. Икьван гагьди я вичи садазни хъсанвал тавур, яни масадавай хъсанвал такур пехърен вилерал хвешивилин накъвар акьалтнавай.

Кацни пехъ санал кIвализ хтана. Гьа йикъалай пехъре алаз-алачиз кичIерардай ванер акъудзамачир, кацихъни хъел кутазмачир. Каци лагьайтIа, вичиз цукIрада тунвай тIуьнин са пай къушраз гузвай. КIвалинвиярни гила заха хьанвай. Пехърен къилих дегиш хьанваз акур абуру адаз ичин тарце кьуларикай регьят муг раснавай. Гила адаз марфарикайни живерикай кичIезмачир.

Гьа икI, кьве мидядикай дустар хьана.

Популярные статьи

Лезгины

  • Седагет Керимова, Музаффар Меликмамедов
  • 27.01.2023

ЯРАН СУВАР – ПРАЗДНИК ВЕСНЫ

  • Седагет Керимова
  • 14.03.2023