Hörmətli redaksiya, mən həm “Samur” qəzetindən, həm də digər məxəzlərdən məşhur milyonçu Hacı Zeynalabdin Tağıyevin ləzgilərlə və Dağıstanla əlaqələrinə həsr olunmuş bir neçə məqalə oxumuşam. Deyilənə görə o, həm də görkəmli iqtisadçı olub. Bu məsələ ilə əlaqədər məlumat verməyinizi xahiş edirəm. 
Məhəmməd İsmayılov, 
Bakı şəhəri 

İqtisadçı milyonçu

   Məşhur milyonçu Hacı Zeynalabdin Tağıyev həm də görkəmli iqtisadçı olub. Almanlar onu “istehsalın ağıllı tənzimçisi”, ingilislər “çox şeylərdən xəbərdar olan iqtisadçı”, ruslar “istehsalatı dərindən bilən sahibkar” adlandırmışlar. Görkəmli iqtisadçı adını isə ona ilk dəfə Oktyabr İnqilabından əvvəl adı Rusiyanın ən yaxşı geoloqlarının siyahısına düşmüş ləzgi ziyalısı Əbdülqədir Əfəndiyev hələ Qafqaz Dağ-Mədən Dairəsi baş mühəndisinin köməkçisi işləyərkən verib. 

   Bacarıqlı mütəxəssis olan Ə. Əfəndiyev Bakı milyonçusuyla yaxından tanış idi. Həmin dövrdə qəzetlərin yazdığı kimi, Əbdülqədir milyonçunun Dağıstanda yaratdığı istehsal sahələrinin genişləndirilməsinə kömək göstərmişdi. Məşhur geoloq öz xatirələrində yazmışdı: “Hacı Zeynalabdin Tağıyevdən əvvəl Dağıstanda balıqçılıq primitiv və kustar xarakter daşıyırdı. O, 1913-cü ildə Tağıyev və Ko firmasını yaradaraq buradakı köhnə istehsal sahələrini bütünlüklə satın aldı, onların yerində iri kapitalist müəssisələrini ərsəyə gətirdi. Bundan ötrü 64 min manat sərf etdi. Tağıyev texnikanın son nailiyyətlərindən istifadə edərək, Petrovskda 200 min pud balıq məhsulları tutan soyuducu və zavod tikdirir. Balıqçılıq sahəsini xüsusi səriştə ilə inkişaf etdirən Tağıyev istehsalatdan bütün incəliklərinə kimi baş çıxaran, iqtisadiyyatı dərindən bilən görkəmli iqtisadçı idi”. 

   Sovet hökumətinin ehtiyatsız deyilmiş bir sözə görə insanları məhkəməsiz, mühakiməsiz azadlıqdan məhrum etdiyi vaxtlarda belə, Əbdülqədir Əfəndiyev milyonçu Tağıyevi yüksək qiymətləndirmişdi. O, heç nədən qorxmayaraq, bolşevik hökumətinin rəhbərlərinə göndərdiyi məktubda yazmışdı: “Hacı Zeynalabdin Tağıyev kimi görkəmli iqtisadçıdan, böyük mütəxəssisdən istifadə etməmək dözülməz haldır. Onun bacarığı və biliyi vətənə, xalqa böyük fayda verə bilər. Tağıyevin yaratdığı balıq sənayesi müəssisələri buna parlaq misaldır. Təəssüf ki, Sovet hakimiyyəti dövründə cəmi üç il fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, Dağıstan balıq sənayesi olduqca böyük borca düşmüş və tamamilə iflasa uğramışdır”.