Фетали хандин куьмек
Кьилди лезгийрин Куьре ханлух арадал атунин карда Фетали ханди чIехи роль къугъванай. Ада вичин душман тир Къазикъумухдин гьаким Мегьамед хандин хва Шагьмардан бег вичин патаз чIугунай. Шагьмардан бег бубадикай хъелна Фетали хандин кьилив фенай ва адахъ галаз сад хьанай.
1759-йисуз Фетали ханди Куьре вилаятдин кефер пад (КьепIиррин хуьрел кьван), гьакIни Гуьней магьал кьилди идара авун патал Шагьмарданав вугана ва адахъ хандин ичтиярар авайди малумарна. 1788-йисуз Шагьмардана Кьурагь магьални Куьредихъ галкIурна ва Къафкъаздин чIехи ханлухрикай сад арадал атана. И ханлухдихъ гзаф агьалияр ва хуьруьн майишат вилик тухудай хъсан мумкинвилер авай. Ада къунши ханлухрихъ галаз мукьувай алишвериш ийизвай.
Куьре ханлухди 1864-йисан эхирралди давамна. 1865-йисуз урус пачагьлугъди ина Куьре округ тешкилна. 1929-йисалди давамай и округдик Дагъустандин гилан СтIал Сулейманан райондин, Кьурагь, Агъул, Хив, Мегьарамдхуьр районрин ва Кьиблепатан Табасарандин чилер акатзавай.
Гуьгъуьнин йисара машгьур цIахурви алим Селим Жаферова А.Н.Генкодин гьарфаргандикай менфят къачуна мектебра цIахур чIалал кIелзавай аялар патал тарсунин ктабар кхьена. С.Жаферов гьакIни азербайжан чIалал студентар патал кхьенвай «Гилан азербайжан чIал» учебникдин автор я.
ТIвар ганай
Машгьур лезги генералрикай сад Къазанфаров Гьасан Къазанфаран хва (1841-1928) я. Вич Кьиблепатан Дагъустандин Мамрач хуьре дидедиз хьайи Гьасан Къазанфарова Урусатда вини дережадин чирвилер къачурдалай кьулухъ военный инженерди хьиз, и уьлкведин са шумуд вилаятда кIвалахнай. Гзаф йисара Яргъал РагъэкъечIдай пата яшамиш хьайи ам вичихъ чIехи алакьунар авай кас тир. А девирда ада хьиз военный муькъвер садавайни эцигиз жезвачир.
Гьасан Къазанфарова шумудни са инженерривай тахьай са кIвалах кьилиз акъуднай. Енисей вацIал муьгъ эцигайдалай кьулухъ урус пачагьди Гь.Къазанфароваз вичин кьилив эверна. И машгьур инженердин алакьунрикайни крарикай хабар авай пачагьди адаз генералвилин чин ва къизилдин медаль гана. И вакъиадилай кьулухъ лезги генералди 30-дав агакьна цIийи военный муькъвер эцигнай. Енисейдал эцигнавай муькъвел кьилди Гьасан Къазанфарован тIвар кхьенва.
