ЧIЕХИ ГЪАЛИБВАЛ
   Чи машгьур генерал Магьмуд Абиловакай са кьадар макъалаяр ва са шумуд ктаб кхьенватIани, ада фашистрихъ галаз тухвай бязи женгер къелемдиз къачунвач. Ихьтин женгерикай сад 1942-йисуз кьиле фенай. А чIавуз полковник Магьмуд Абилов 146 лагьай кьилдин бригададин командир тир. Адан бригадади немсерин 16 лагьай армия кукIварна фашистар Рамушеван дегьлиздай чукурнай. Им а вахтунда Кефер-РагъакIидай патан фронтда виридалайни чIехи гъалибвилерикай сад тир.
   Вичин бригададив душмандин чIехи къуватриз маневр ийидай мумкинвал тагана ам Ленинград галайнихъ финикай магьрум авуна лугьуз полковник М.Абиловаз Яру Пайдах орден ганай.
   Америкадин Садхьанвай Штатрин президент Г.Трумена 1945-йисан 20- апрелдиз генерал-майорвилин дережа къачур Магьмуд Абилов военный рекьяй зурба алакьунар авай чIехи сердер я лагьанай. Тарихда адан тIвар «ЧIехи Германия» тIвар алай танкарин дивизия кукIварай Магьмуд» ва «магълубвал тийижир, кьисайрай атанвай хьтин генерал» хьиз гьатнава.

Сад лагьай чкадал алай
   Ватандин ЧIехи дяведин йисара советрин кьушунрин 346-дивизиядин 126 лагьай полкунин разведчик Мурад Качаева 1943-йисан октябрдалди (вич гьелек жедалди) немсерин арадиз физ, са-сад кьаз полкуниз 2 агъзур кьван фашистар гъанай. 1975-йисуз Москвада чапдай акъуд- навай «Горцы – солдаты России» ктабда кхьенвайвал, ам виридалайни гзаф немсерин офицерар есирда кьур разведчикрикай я. Ада есирда кьурбурун арада са шумуд генерални авай.
   Садра Мурада са генерал кьуна гъи- дайла адал мотоциклда аваз къвез- вай пуд фашист гьалтнай. Немсерин униформа алай, абурун чIал хъсандиз чизвай майорди – лезги кьегьалди сив кIевирнавай генерал вилик кутуна тухуз акурла абур пагь атIана амукьнай. Мурада гьасятда аскерриз эмир гана лагьанай: «Им генералдин пекер алукIнавай партизан я. Ам тадиз штабдиз тухвана кIанзава. Куьн мотоцикл туна яхди алад, за и тапан генерал тухун». Фашистри гьасятда эмир кьилиз акъудна мотоцикл адав вуганай. Генерал ацукьарнавай улакь маса патахъ – урусрин сенгерар галайнихъ физ акурла, немсерин аскерри гьасятда автоматрай гуьлле ганай, амма геж тир.

Алакьунар авай генерал
   1938-йисуз Советрин Яракьлу Къуватра авай 10 атлуйрин дивизиядикай садаз лезги генерал-майор Якъуб Къулиева регьбервал гузвай. Ватандин ЧIехи дяведа ада къалурай са къагьриманвал гила малум хьанва. Россиядин военный архивдай жагъанвай, 1942-йисан 16-декабрдиз 4 лагьай атлуйрин корпусдин командир генерал-лейтенант Шапкина къул чIугунвай Гьуьрметдин грамотада икI кхьенва: «1942-йисан 23-ноябрдиз юлдаш Къулиева гзаф эгьмият авай Курган – Соляна душмандивай къахчун патал 222-полкунин кьиле аваз фашистрал гьужумна, немсерин танкарин ва артиллериядин кьушунар кукIварна, чи артиллериядиз вилик фидай рехъ ахъайна. Чапхунчийрихъ галаз женгера чIехи къагьриманвилер ва чешне къалурай генерал-майор Къулиев Яру Пайдах ордендиз лайихлу я». 
   Генералдиз 1943-йисан февралдиз генани чIехи орден – Ленинан орден ганай. Сталинград азад ийидай вахтунда ада къалурай къагьриманвилериз маршал Сергей Бирюзова вичин рикIел хкунра лайихлу къимет гана кхьенай: «Генерал Къулиев душмандихъ галаз цIийи къайдада женг чIугвазвай, гзаф алакьунар авай генерал тир… Къулиев хьтин командирар кьиле аваз Атлуйрин армияди совет халкьдин гъалибвилик чIехи пай кутуна».
   Ленинан орден Сталинградда гьелек хьайи 8 совет генералдикай сад тир Якъуб Къулиеван хизандив вуганай.