Играми редакция! Лезгияр кӀелунални илимдал гзаф рикӀ алай халкь тирди гзаф алимри лагьанва. Куьнени са шумуд йис инлай вилик газетдин са чиниз азербайжан чӀалал «Лезгияр виридалайни гзаф кӀелнавай халкьарикай я» тӀвар ганвай макъала акъуднай ва кхьенай хьи, лезгийри Россиядин 180 халкьдикай кӀелнавай халкьарин сиягьда 5 лагьай чка кьазва. Им лугьуз тежедай кьван чӀехи агалкьун я.
Аквазвайвал, чахъ тарихда шумудни са илимдин корифеяр хьанай ва гилани авазва. Гьатта лезги районрин чара-чара хуьрера цӀудралди алимрин хизанар арадиз атанва. Ихьтин са шумуд несил ва хизан рикӀел хкиз кӀанзава. Дагъустандин СтӀал Сулейманан райондин Алкьвадар хуьруьн Алкьвадаррин несилдай 1 адмирал, 5 академик, 6 илимдин докторар, 11 илимрин кандидатар акъатнава. Абурукай 5 кас Сталинан ва СССР-дин Гьукуматдин премийриз, 5 кас Ленинан ордендиз, 6 кас Социализмдин Зегьметдин Игит гьуьрметдин тӀварцӀиз лайихлу хьана.
Кьурагь райондин Штул хуьряй тир Гьусейноврин несилдай 1 армиядин генерал, 2 адмирал, 5 академик, 12 илимрин докторар, 14 илимрин кандидатар акъатнава.
Чахъ вири дуьньядиз сейли ихьтин гзаф алимар ава. СССР-дин сад лагьай атомдин гимидин кьилин конструктор, контр-адмирал, техникадин илимрин доктор, академик, СССР-дин Гьукуматдин ва Ленинан тӀварунихъ галай премийрин лауреат, Социализмдин Зегьметдин Игит, кьведра Ленинан орден къачур Гьенрих (Исрафил) Гьасанова Сталинан тапшуругъдалди дуьньяда сифте яз цин кӀаникай фидай гимияр патал виридалайни мягькем металл акъудначирни? Чи маса корифейди – армиядин генерал Мегьамед Гьусейнован (Лезгинцеван) хва, техникадин илимрин доктор, академик, адмирал ва кхьираг М.Г.Лезгинцев 70 кьван илимдин цӀийи акъуднавай крарин автор туширни? Болгарияда ва Вьетнамда рангадин металлар гьасил авунин бине гьада кутуначирни?
Играми редакция! Ихьтин делилар рикӀел хкуналди заз жуван ихтилат чи мектебрал гъиз кӀанзава. Чи мектебра гузвай тарсар хъсан еридинбур тирвиляй, чи педагогри кӀелзавайбурун къайгъу чӀугвазвайвиляй, аялри лагьайтӀа, рикӀ алаз кӀелзавайвиляй ихьтин чӀехи агалкьунар арадиз къвезва. РикӀ шадардай кӀвалах ам я хьи, Дагъустандин лезги районра вири Россиядиз чешне къалурзавай юкьван мектебрин кьадар къвердавай пара жезва. Ихьтин мектебрикай сад Ахцегь шегьердин 2-нумрадин юкьван мектеб я. И чирвилерин кархана гьеле 2006-йисуз уьлкведин «Чирвилер» программадин 1 миллион манатдиз лайихлу хьанай. Гьам и, гьамни шегьердин маса мектебрин 6 муаллимдин гьарадаз Россиядин Федерациядин Президентдин 100 агъзур рубльдин премияр ганай.
2013-йисуз анжах Ахцегь, СтӀал Сулейманан, Кьурагь ва Докъузпара районра вири Россиядиз чешнелу тир юкьван мектебрин кьадар 10-далай гзаф тир. ЦӀуд йис алатайдалай кьулухъ, яни 2023-йисан эхирда Мегьарамдхуьр ва Хив районарни галаз чи ихьтин мектебрин кьадар 30-дав агакьнава. Им чӀехи агалкьун я. Авайвал лагьайтӀа, гележегда чи вири юкьван мектебар чешнелубур жедайдан чIалахъ я чун.
