Гатфар алукьай югъ лезгийри чIехи сувар хьиз къейд ийида. Им абурун виридалайни рикI алай сувар я, цIаяр авуна, цIайлаханар туькIуьрда, абурун къерехда лугьуз-хъуьрез кьуьлерда. Суварин суфрадал шумудни са жуьредин тIуьн-хъун жеда.

Гъилик яру цIил кутIунна, са яру пек алукIун адет я. И чIавуз мехъерарни гзаф жеда. Тухузвай сусан кьилелай яру дуьгуьр вегьеда. Яру гудуяр кьуна, манийрал илигна, свас пурарал гъвечIи яру халича алай балкIандал акьадарда. Сусани чамра чамарарда. Ахпа абуру жемятдин кьула йигин лезги макьамдал илигда. Им лезгийрин викIегьвиликай хабар гузвай кьуьл я.

Мублагьвилел гьалтайла лезгийрихъ гзаф бегьерлу никIерни багълар ава. Абуру гатфар алукьайла суварар ийида ва вири цанар цаз фида. И чIавуз абуру шадвилер ийида, никIин къерехда цIаяр авуна, гьерер тукIуна, тIуьн-хъун кьилиз акъудайдалай кьулухъ эвел кьуьзуь лежберар, ахпа жегьилар цанар цаз эгечIда. Абурун къуьл вириниз сейли я.

Ина гьакIни малдарвал вилик фенва. Лезгийрин маларни лапагар хуьзвай уьруьшрин и кьил, а кьил авач. Абурун дишегьлийри хразвай халичаяр тай авачирбур я. Гатфарихъ хразвай гамар иллаки иер жеда. Агьалийри тIебии рангар къачун патал герек тир набататарни чпи цана агакьарзава. Инсанрин зегьметдал рикI ала, гьавиляй вирина булвал я.

Гатфар алукьай сад лагьай юкъуз лезгийри чпин виридалайни чIехи сувар къейд ийида. Суваралди абуру кIвалер, магьлеяр, хуьр гуьнгуьна твада. Вирина михьивилери рикI шадарда. Абурун суварин ширинлухарни милли хуьрекар тай авачирбур я. Шадвилер акьван гурлуз кьиле фида хьи, налугьуди, гьар кIвале мехъер ава.

Лезгидин кIвал музейдиз ухшар я: михьи, экуь. Тешпигь авачир халичаяр, абурун винелай куьрсарнавай хенжел, тур, тфенг, иер нехишар атIанвай къадим къапар акур гьар са кас пагь атIана амукьда. Авайвал лугьун хьи, и затIар арадал гъизвай абурун итимарни дишегьлияр чпихъ зурба алакьунар авай устIарар я.