Мирзебег Ахундов
Адан тIвар Россиядин ва СССР-дин тарихда гьатнава. 1897-йисуз Самур округдин Мискискар хуьре дидедиз хьайи Мирзебег Ахундова Харьковдин Хуьруьн Майишатдин ва Тамун Крарин Институт акьалтIарнай. 23 йиса аваз Дагъустандин сад лагьай хуьруьн майишатдин комиссар хьайи ада «Чилин Гьакъиндай Декрет» кьилиз акъуддайла гьазурай «Вири Халкьди Менфят Къачун Патал Чилин Майишат ТуькIуьрунин Къайда» вири СССР-да кардик кутунай. Неинки Къафкъазда, гьакIни СССР-да виридалайни жегьил министр тир ада гьа са вахтунда хуьруьн майишатдин мелиорация, тамарин майишат хьтин хилериз, гьакIни чехирчивилин ва консервийрин санайидиз регьбервал ганай. Ада сифте яз Дагъустанда чилин ва цин реформаярни кьиле тухванай.
Сифте яз Дагъустанда Яру Гъед орден къачур М.Ахундов мад са шумуд ордендиз ва цIуд кьван медалриз лайихлу хьанай. В.И.Ленина ва И.В.Сталина ада уьлкве паталди чIугур зегьметдиз зурбаз къимет ганай. Ленина «Мирзебег Ахундов масадбурухъ галаз гекъигиз тежедай хьтин алакьунар авай, цIийи гьукуматдиз виридалайни вафалу ксарикай сад я» лагьанай. Сталина адаз ихьтин къимет ганай: «Юлдаш Ахундов лугьуз тежедай кьван зурба крар кьилиз акъудай инкъилабчи я».
Мирзебег Ахундов рагьметдиз фейидалай кьулухъ урус чIалал акъатзавай «Яру Дагъустан» газетди вичин 1928-йисан 15-сентябрдиз акъатай нумрада кхьенай: «Юлдаш Мирзебег Ахундов надир алакьунар авай, халкь виридалайни гзаф вичин чIалахъ тир, халкьдиз виридалайни гзаф кIанзавай къагьриманрикай тир». Газетди гьа нумрада Дагъустандин Халкьдин Комиссаррин Советдин къарарни чапнай. Им Магьачкъаладин «Яру дагъви» кIвализ, меркездин ва Дербентдин хуьруьн майишатдин техникумриз, Дагъустандин са шумуд хуьруьз ва колхоздиз Мирзебег Ахундован тIвар гуниз талукьарнавай къарар тир. Хуьруьн Майишатдин Институтдин студентар паталди М.Ахундован тIварцIихъ галай пуд жуьредин стипендияр тайинарнавай.
Халкьдин кьегьал хци вичин дуьнья дегишарайдалай 10 йис алатайдалай кьулухъ Дагъустандиз регьбервал гузвай чIулав къуватри – обкомдин сад лагьай секретарь Сорокина ва республикадин къенепатан крарин министр Ломоносова Мирзебег Ахундова Нажмудин Самурскидихъ галаз санал кIвалахнавайди я лагьана адакай репрессиядин къурбанд авунай ва хуьрерилай, колхозрилай, техникумрилай и лезги кьегьалдин тIвар алуднай. Алай вахтунда Магьачкъаладин са куьчедал ва шегьердин патав гвай са посёлокдал М.Ахундован тIвар ала. Хайи хуьре гуьмбет эцигна, мектебдиз адан тIвар ганва.
Тагьир Исмаилов
1953-йисуз Дагъустандин Рутул райондин Ихрек хуьре дидедиз хьайи техникадин илимрим доктор, профессор Тагьир Исмаилов вири дуьньядиз сейли физик я. Гзаф йисара Дагъустандин Гьукуматдин Техникадин Университетдиз регьбервал гайи ада и илимдин кархана Россиядин виридалайни хъсан 100 университетдин жергедиз акъудна. 1000-далай гзаф илимдин кIвалахрин, 8 монографиядин автор тир Тагьир Исмаилова Дагъустан Республикадин ва Россиядин илимдин лайихлу деятель хьтин гьуьрметдин тIварар къачунва. Адан шумудни са кIвалахар къецепатан уьлквейра чап хьанва.
Дагъустан Республикадин Халкьдин Собранидин депутат тир Т.Исмаилован илимдин агалкьунриз ада къачунвай медалар ва орденар хъсан субут я. Ам «Европадин ери» къизилдин медалдиз, Ярослав Мудрыдин ордендиз, Пак Софиядин ордендиз, «Петербургдин кьилдин кас» къизилдин медалдиз лайихлу хьанва. Ада 2004, 2005 ва 2009-йисара РФ-дин «Йисан ректор» тIвар къачуна. Лезги алимдин тIвар «Россиядин виридалайни хъсан инсанар», «Россиядин машгьур деятелар» тIварар ганвай энциклопедийра гьатнава. Ада илимдинни техникадин хиляй Дагъустан Республикадин гьукуматдин премия къачунва.
Лезги алим вири дуьньядиз сейли тирди субутзавай делиларни гзаф ава. Ам Кэмбриджда чап хьанвай, «Дуьньяда вуж вуж я?» тIвар ганвай дуьньядин халкьариз талукь тир малуматдин ктабда, гьакIни «Дуьньядин халкьариз талукь тир биографиядин гафарганда» вичин тIвар гьатнавай тек сад тир дагъустанви алим я. 2008-йисуз алимдиз «Россиядин гьуьрметлу ватанэгьли» орден, 2013-йисуз «Дагъустан Республикадиз авур къуллугъдай» орден гана. Гьа йисуз Тагьир Исмаилова «Дагъустандин игит» тIвар къачуна
