Играми редакция! Тарихдай малум тирвал, лезгийрин узбекрихъ галаз алакъаяр фадлай, юкьван виш йисарилай авайди я. Чи машгьур алим Гьаким ибн Ибрагьим ал-Лезги Багъдадда Низамия акьалтIарайдалай гуьгъуьниз Бухарадиз атанай ва ада и шегьердин кьилин медресада тарсар ганай. Вичин уьмуьрдин эхирдалди ина яшамиш хьайи лезги алим 1144-йисуз Бухарада рагьметдиз фенай. Гуьгъуьнлай, яни 1396-йисуз Тимурленга Афгъанистандиз, Къиргъизистандиз хьиз, Узбекистандизни агъзурралди лезгияр куьчарнай. Эхиримжи виш йисарал гьалтайла ихьтин делил гъиз жеда: Дагъустандин халкьдин шаир, чи дамах тир СтIал Сулейман са вахтунда Самаркандда хьанай, ада Сырдарядал кIвалахар авунай, инра вичиз акур халкьарин гьаларикай шиирарни туькIуьрнай.
Алай вахтунда Узбекистандин ахьтин вилаят, ахьтин шегьер авач хьи, ана лезгияр яшамиш тавурай. Чкадин талукь идарайри гайи малуматрай аквазвайвал, исятда и республикада 100 агъзурдав агакьна лезгияр ава. Зун жуван хизанни галаз гзаф йисара Къашкъадаря Вилаятдин Касан шегьерда яшамиш хьана. Чун асулдай Азербайжандин Къуба райондин лезги Дигагь хуьряй я. За шумудни са йисара Къашкъадаря вилаятдин Къенепатан Крарин Идарадин режимдин отделдиз регьбервал гана. Хъсан кIвалахдай заз Узбекистан Республикадин Къенепатан Крарин Министерстводи «Милициядин кIвенкIвечи» тIвар ва нишан, гьакIни са шумуд тарифдин грамота гана. Зи уьмуьрдин юлдаш Теране Мирзехановади Садриддин Айнидин тIварунихъ галай юкьван мектебда ингилис чIалан муаллимвал авуна.
Заз са месэладикай лугьуз кIанзава. Касан шегьерда кIвалахдайла чна ина Азербайжанда ва Дагъустанда чапдай акъатнавай лезги ктабрин, газет ва журналрин кьилди ктабхана туькIуьрнай. Ина чи къелемэгьлийрин 400-елай гзаф ктабар авай. Лезги поэзиядал гзаф рикI алай Теранеди эхиримжи гъилера хуьруьз хтайла КцIарай Седакъет Керимовадин ва Муьзеффер Меликмамедован са шумуд ктаб къачуна Касандиз хканай. И шаиррин яратмишунрал гзаф рикI алай Теранедиз абурун са шумуд шиир хуралай чида. Чна и ктабрикай са шумуд чи шегьердивай 40 километр кьван яргъа авай Мубарак шегьердин лезгийрив вугана. Ина чи ватанэгьлийрин 70 хизан ава.
Авайвал лугьун хьи, Дашкенд, Бухара, Самаркъанд, Хорезм, Термез ва Навои шегьерра лезгийрин кьадар генани гзаф я. Абурун арада вири Узбекистандиз сейли тир чи ватанэгьлиярни ава. Са вахтунда и республикадин къенепатан крарин министерствода жавабдар къуллугъар кьилиз акъудай, гуьгъуьнлай и министерстводин академияда тарсар гайи полковник Жабар Юнусов, Мубарак шегьерда Пединститутдин ректорвиле кIвалахай Султали муаллим, алишверишдин министерствода министрдин заместителвиле кIвалахай Султан Нифталиев, Дашкенддин Сергилинск райондин милициядин идарадиз регьбервал гайи полковник Рамазан Рамазанов хьтин лезгийри Узбекистанда чIехи гьуьрмет къазанмишнава.
Эхиримжи йисара Дагъустандин СтIал Сулейман, Кьурагь, Азербайжандин Къуба, КцIар, Хачмаз, Къах, Шеки районрай кIвалахун патал Узбекистандиз вишералди лезгияр атанва. Абуруз виринра кIвалахдай мумкинвилер ганва. И ксарикай гзафбур нафт ва газ акъуддай карханайра кIвалахал акъвазнава.
Играми редакция! Узбекар зегьметдал гзаф рикI алай, маса миллетриз гьуьрмет ийидай халкь я. Гьавиляй абуру датIана гьар са кардив жавабдарвилелди эгечIдай, дуьзвал кIани лезгийрин гьуьрмет генани хъсандиз хуьзва. И макъалада за лезгийринни узбекрин алакъайрикай жуваз чидай бязи делилар гъана. Ингье чкадин кьил акъуддай ксари лугьузвайвал, чи халкьарин алакъайриз талукь делилар генани гзаф ава. Чна «Самурдивай» чка атунивай и месэладикайни кхьин тIалабзава.
