Вучиз ятIани адакай рахадайла лекьер карагда зи вилерикай. Дагъларикайни лекьерикай гзаф кхьидай Эгьмедбега. Гьавиляй ваъ, лекь хьиз арадай акъатна лугьуз гьайиф чIугвада за адан. ТахьайтIа,чархалай къарагъиз, гужлу луваррив гъуьрч яна ярхарзавай, ахпа патахъ къармахра туна цавун аршдиз хкаж жезвай лекьер гьинай, гьамиша чина хъвер аваз, секиндиз рахадай къени къилихрин Эгьмедбег гьинай.
Ада лекьре хьиз поэзиядин цавара лув гана. Кьакьан чархарилай и дуьньядиз вил вегьена. Ингье гьахъсузвилерин шагьид хьана ам. Пехил ксари, буьгьтенчийри вичел вегьейла лекьре хьиз лувар далудал кьуна, къван хьиз тик агъадал атана халкьдин рекье вич къурбандна шаирди.

Халкьдин рекье

   А йисара, яни алатай асирдин 60-йисара Забит Ризванов, Лезги Нямет, Теймур Алиханов, Байрам Салимов, Ядуллагь Шейдаев, Иззет Шарифов,    Эгьмедбег Шихкъайибов хьтин къелемэгьлийриз кьве жуьредин тIвар ганай. Гзафбуру абуруз “кIватIалар” лугьудай. Абуру халкь паталди кар алай месэлаяр къарагъарзавай. Лезги чIал, меденият, адетар хуьн патал галатун тийижиз кIвалахзавай. Советдин гъилибанриз гьа и кардикай хуш авачир ва абуру чи кьегьал шаирарни кхьирагар халкьдин виляй вегьин патал кIватIалар хаталу ксар хьиз къелемдиз гузвай. Гуя и ксар гьукуматдиз, партиядиз акси экъечIзава кьван. Халкьдин са паюнини кIватIалриз гьа гъилибанрин виляй килигдай ва гьавиляй жезмай кьван абурув агатдачир. Гзаф чIавуз а итимар тупIув къалуриз абурувай яргъа хьухь лугьудай.

   КIватIалрин гъавурда акьазвайбурни авай. Абуру чи женгчи къелемэгьлийриз халкьдин рекье авайбур лугьудай ва чпелай алакьдай куьмекар гудай. Ингье ихьтин ксар тIимил тир. Гьавиляй «РикIин гаф» кIватIалдиз халкьдин рекье женг чIугун къвердавай четин жезвай. Мураддив агакьун патал халкьдихъ галаз кIвалахна кIанзавай, ам гъавурда тун герек тир. Москвада ацукьнавай регьберрал чарар, телеграммаяр ракъурна кIанзавай. КцIарин хуьрера и кардин кьилин тешкилатчи Аваран хуьруьн эгьли Эгьмедбег Шихкъайибов тир. Ада «Къизил Къусар» газетдин редакцияда завотделвиле кIвалахзавай ва гьавиляй фад-фад халкьдин кьула жезвай. Жемятдиз ам пара кIандай, вучиз лагьайтIа рикI ахъа, умун къилихрин, юмордалди рахадай, низ вуч лагьана кIанзаватIа чидай итим тир ва адалай инсанар вичихъ ялиз алакьдай. Советдин гъилибанрик и кардикай къалабулух акатзавай ва абуру Эгьмедбеган вагьтедай фидай рекьер жагъурзавай. Амма Эгьмедбегни рагьметлу Забит муаллимди лагьайвал цIай тир. 

   Муаллимди садра ихьтин ихтилат авунай:  «Зун, Теймур Алиханов ва Байрам Салимов Москвадиз фена кIанзавай. Чна халкьдин къулар алай чарар тухун къарардиз къачунвай. Амма ихьтин чарар тешкилиз жезвачир, жемятдиз кичIезвай. Эгьмедбега и кар хиве кьуна. Ада вичин хуьряй, Вурвай, Хьиляй, Пиралдилай, ЭчIехуьряй ва маса хуьрерай кичI тийижир 500 кас жагъурна регьберрив агакьарна кIанзавай чарарал къулар чIугваз тунай.
Чун Москвадай хтайла хуьрерин жемятриз ана хьайи ихтлатрикай малумат гун герек тир. Мад Эгьмедбег вилик акатна. Са шумуд хуьре виш, кьве виш кас кIватIна мярекатар тухуз куьмек гана.  И тедбирдилай кьулухъ Эгьмедбегав вил ахъайиз тунач, санлай органри, санлай партиядин гъилибанри адаз басрухар гана, гьатта кьадайвал хьана, амма аваранвийри гьа тешкилатриз фена гададин пад хвена. КичI тийижир итим тир Эгьмедбег. ГьакIни рикIе цIай авай шаир тир ам».

РикIе цIай авай шаир

   Адан шаирвиликай заз хъсандиз хабар ава. 1968-йисуз «Къизил Къусар» газетдин редакцияда кIвалахал акъвазайла зун адахъ галаз дуст хьанай. Заз адан алакьунар акунай: журналист хьизни, шаир хьизни. Заз адан къайгъударвал акунай: стхади хьизни, лезгиди хьизни. За журналистикадин рекьяй цIийиз камар къачузвай, жегьил шаир хьизни гьеле машгьур тушир. За жуван макъалаярни шиирар эвел гьадаз, гьадани вичи кхьенвайбур заз кIелдай. Кьве чIалал кхьизвай ада: лезги ва азербайжан чIаларал. А чIавуз Дагъустандин лезги чIалал акъатзавай «Коммунист» газетда адан макъалаяр фад-фад чап жедай. 

   А йисара захъ кьве муаллим авай: Забит муаллим ва Эгьмедбег. Абурувай гзаф чирвилер къачуна за. Садбуруз вучиз ятIани чпин муаллимрин зегьметар рикIел хкиз кIандач. Амма за мад гъилера жуван муаллимар рикIел хкиз лугьузва: хъсан шаир ва журналист хьиз сейли хьун патал Забит Ризванов, Лезги Нямет, Теймур  Алиханов, Эгьмедбег Шихкъайибов хьтин кьегьал ксари заз гзаф куьмекар гайиди я.  Аллагьди рагьмет авурай чпиз. Садавай гафарикай заргардин саягъда менфят къачуз чирна за.  Сада вичин ялавдикай пай гана заз. Сада зак руьгь кутуна. Эгьмедбегавай лагьайтlа, кьве шей генани хъсандиз чирна за: кичl тийижиз кхьин ва шиирдалди фельетонар теснифун. Гуьгъуьнлай «Совет кенди» газетда зи шиирдалди кхьенвай фельетонар акурла лувар акатдай адак…

   Эгьмедбег кьиляй-кьилиз шаир тир. Гьатта гзаф вахтунда шиирдалди рахадай. Садра кlвалахал атайла адан кефияр чlуру яз акунай заз. «Вахъ вуч хьанва?» – лагьайла дустунин чинавай чlулав цифер чкlана. Хъуьрез-хъуьрез лагьана: «Яда, къунши дуьз къвезвач чахъ галаз.» «Бес гила гьикl хьуй? - жузуна за. Мад хъуьрена Эгьмедбег. (Гьакlан чlавузни ам чина хъвер авай хьиз аквадай). Ахпа садлагьана захъ элкъвена: 
-  Жаваб лугьун ман:
 Къе вахъ галаз хъел хьайи
Къунши пака дуст я мад.
Вакай халкьди хъелайтlа,
Лагь кван, вакай вучда мад?
 
   Зун пагь атlана амукьнай. Ада гьам шаирди хьиз, гьамни философди хьиз жаваб ганай. Гуьгъуьнлай а цlарарин бинедаллаз шаирдин «Вучда?» шиир арадиз атанай.
Мад са мисал. Садра чун редактордин тапшуругъ кьилиз акъудун патал Лацуз фенай. Кеф ганай чаз Лацун яйлахрини чарчарри. Булахрин къайи цикай хъвана «ухвайш» лагьайдалай кьулухъ Эгьмедбега вилер атlумарна дагълариз килигна. «Яда, – лагьана, – акьван пара кIан я заз чи дагълар. Лап абурун хесет кьунва за». Ахпа шиирдал илигна:
  
Къеняй зун ргазва, къецелай секин,
Гьа икl хьун уьмуьрда адет кьунва за.
Куьз лугьуз зеррени тажуб жемир куьн,
Дустар, чи дагъларин хесет кьунва за. 

   Хуралай и цlарар кlелайдалай кьулухъ: «Ваз вуч аватlа чидани, - лагьана, -  дагълар акурла за жув лекь хьиз гьиссда, амма абурухъ гъарикl лекь хьиз.» Мад вичин фикир цlараралди тамамарна:

Шагь дагъдин хуравай са къван я зи рикl,
Рагарин цуьрцер я зи кьилин чlарар.
Зун лекь я, гьамиша дагъларихъ гъарикl,
«Пайгъамбард къванер» я зи кlвалин варар.

   Гьа икl, адан «За дагъларин хесет кьунва» шиир арадиз атана. Пакад юкъуз  «Рикlин гаф» кlватlалдин поэзиядин мярекатдал и шиир кlелайла Лезги Нямета ам рикlяй тебрикнай.
Дагъларин хесет кьунвай адахъ мад са къилих авай. Кьиле гьатай шиир гьасятда къелемдиз къачудачир. Къачуртlани, са гъвечlи кагъаздал кхьена жибинда твадай. Гьа икl, адан гзаф шиирриз дафтардин чин акуначир.

Дафтардин чин такур са шиир 

   Аваранви Эгьмедбеган са шиир завай хьайитlа, чи поэзиядин инлай кьулухъни виш йисаралди амукьдай, садрани рикlелай тефир къиметлу инжи я. Ам заз чи шииратдин виридалайни пара кlанзавай чешнейрикай сад я. «Хайи чил» тlвар ганвай а шиир зи вилин кlаник арадиз атанай.

   Яргундал мехъерик фена кlанзавай чун. Са югъ виликамаз Нуьсрет муаллимдиз лагьана редакциядин «Вилис» къачуна кlанзавай. Гзаф рикl ахъа, коллективдин къайгъу чlугвадай агъсакъал тир чи  редактор Нуьсрет Мустафаев. Машин элкъуьрнач чалай. «Вач, - лагьана, - куьн гьамиша мехъеррик хьурай».

   Яргун заз сифте гъилер тир акваз. Гзаф хуш атана заз Руькел дагъдин ценерив гвай, Самур вацlун къерехда экlя хьанвай и хуьруькай. «Ша Кlеледхуьруьн кlунтlунал акьахин» лагьана Эгьмедбега. Анай кьуд пад капун юкьвал алайди хьиз аквазвай, килигунивай тух жедачир. Самур дередин, Азербайжандин ва Дагъустандин лезги хуьрер акуна пагь атlанай зи. «Килиг, чахъ гьихьтин чилер, гьихьтин хуьрер аватlа» лугьуз дамахзавай за. Эгьмедбега и кар кьатlай хьтин тир ва гьавиляй «чи хуьрер гьа ихьтинбур я, иер, кlубан» лагьана кушкушдалди. Ахпа яргъариз вил вегьена такабурлудаказ лагьана:
   
Шад жеда зун Лезги чил,
Иер, кlубан хуьрер акваз.
Жуван хайи лезги халкьдин
Сувар акваз, мехъер акваз.

Кlанда хьи, заз и чкайрин
Гьар кlвал, дере муг хьурай зи.
Кlвачерални къуй гьамиша
Лезгистандин руг хьурай зи.

   Захъ лугьудай гаф амачир. «Са легьзеда икьван хъсан чlалар туькlуьриз женни» лугьуз фикирзавай за. Амма туькlуьрна Эгьмедбега. Акl туькlуьрна хьи, гуьгъуьнлай вири халкьдин меце эзбер хьана.
Кьве югъ алатайла редакцияда гуьруьшмиш хъхьана чун. «Ахъая дафтар, - лагьана за, - Яргундал туькlуьрай шиир кlела кван». «Вуч шиир?» - жузуна Эгьмедбега. Ахпа рикlел хтана хъуьрена: «Зи гьи шиирдиз дафтардин чин акурди я хьи. Лагь кван,гьикl тиртlа а шиир». Са цlар за, са цlар вичи хълагьна бендер арадиз хкана чна. Ахпа ада макинадихъ ацукьна «Хайи чил» тlвар гайи шиирдин пуд чин акъудна. Сад зав вугана : «Ма, дуст кас, - лагьана, - са мус ятlани и цlарари зун рикlел хкиди ви». Гила а чlавар рикlел хтайла гьайифар чlугваз яргъалди хиялри тухуда зун: «Килиг дуьньядал гьихьтин инсанар алайтlа».

   1970 - йисуз Эгьмедбеган и шиир Бакуда басма хьайи «Бахтунин эквер» альманахдин чинриз акъатна. 1991-йисуз за Магьачкъалада чапдай акъудай жуван «Лезги тlвар алатlа…» ктабда гьатнавай эссейрикай сад Эгьмедбеган шиирдин эхиримжи цlараралди куьтягьнай…

   Гьа икl, йисар алатна. Зун аскервилиз фена, ахпа Азербайжандин Гьукуматдин Университетдин журналистикадин факультетдик экечlна. Эгьмедбег заз виликан хьиз фад-фад ахквазмачир. Шаир са кьадар руьгьдай аватнавай хьиз тир. Адаз вири патарихъай басрухар гузвай, секиндиз тазвачир. Кlвачерал гьамиша Лезгистандин руг хьурай лагьай шаирдив вичин хайи ватанда яшамишиз тунач. Хайи чlал, лезги тlвар хуьн патал женг чlугвазвай «Рикlин гаф» кlватlалдик ква лугьуз адал буьгьтенар вегьена, ам ватан гадарна яргъариз катиз мажбурна. Вичел йифер-къар атай шаир дагъларихъ гъарикl яз Урусатда рагьметдиз фена…