Чи гафар

  • Гьазурайди: М.Меликмамедов
  • 06.02.2023

Вирвир

     Чи чIала «варвар» ва «вирвир» гафар ава. Машгьур алим Ражидин Гьайдарова и гафарин мана икI ачухарнава: «Варвар» араб чIалан гаф я, а чIала адан мана «чIиж» я. Лезги чIала «варвар» ва «вирвир» чIижрез ваъ, чIижерин душман къушдиз, гатун цикIиз гьавадин вини къатара лув гудай чубарук хьтин нуькIрез лугьуда.

     Гьам араб чIалан «варвар» гаф, гьам лезги чIалан «вирвир» а нуькIрен гьарагъунихъ, датIана «вирвир-вирвир» авунихъ галаз алакъалу я.

Куьсуьс

     И куьгьневилин лишан квай гаф лезги чIалан бязи нугъатра амазма, месела, яркIи нугъатда. А гаф чал Зияудин Эфендиеван эсеррани гьалтзава. Р.Гьайдарован фикирдалди, а гафунин асул мана «къуш», «нуькI» я, ахпа а гафуникай «аял» лугьудай манада менфят къачуна. КIелеяр лугьудай яркIи хуьре алимди ихьтин лугьун къелемдиз къачунай: «Санал акъваз, хва кьейдан куьсуьсар!» Ибур аялрихъ элкъвена лагьай гафар тир.

КьелитI

     Им «кьил» лугьудай дибдикай лезги чIала гзаф дуьшуьш жезвай - итI суффикс акал хьана, арадиз атай гаф я. Эвелдай «кьелитI» чIехи стхадин папа гъвечIи стхадин, яни и хизандиз вичелай гуьгъуьниз гъайи сусаз лугьудайди тир, ахпа чIехид, гъвечIид чара хъувунач, кьведакайни кьелитIар хьана.

Къаллаж

     Кхьинра и гафуникай тIимил менфят къачузва. Адахъ “затIни авачир”, “кесиб гьалдиз атун” хьтин манаяр ава. А гаф чи кхьирагрин эсеррани дуьшуьш жезва.

Вирд

     И гаф лап кьериз дуьшуьш жезма. Адан мана: “ихтияр, разивал гун” я. Са бязи вахтара адакай “веревирд” манадани менфят къачуда: вере-вирд авун, яни акьалтIай къарар кьабулун.

Хъи

     Гам храдай тарарин пай, ам гамунин юкьвалай тIуз жеда. Адан везифа кьетIенди я: ада гъаларин кIетIер кьада, цIийи ян вегьейла, ршанвай гъаларин чкаяр дегишарда. Хурун давамардай цIийи жерге арадал гъида. И куьруь гаф «кьун» глаголдин дувулдикай хьанва.

Популяр макъалаяр

Лезгияр

  • Седакъет Керимова, Муьзеффер Меликмамедов
  • 27.01.2023

ЯРАН СУВАР

  • Седакъет Керимова
  • 14.03.2023